Kilka porad na trudny czas
Każdy człowiek jest inny. Ta zasada dotyczy również dzieci, które nie wszystko rozumieją, ale są świetnymi obserwatorami. Bezsprzecznie są w stanie dostrzec wiele istotnych zmian jakie zaszły w ich codzienności.
Jakie zmiany dostrzega dziecko?
- przede wszystkim nie musi chodzić na zajęcia do przedszkola lub szkoły,
- nie ma lekcji w szkole, nauka odbywa się w zdalnie, prace domowe zadawane są za pośrednictwem internetu,
- kontakt z rówieśnikami jest znacznie ograniczony,
- wielu rodziców pozostaje w domu, podczas gdy wcześniej codziennie wychodzili do pracy.
Co może niepokoić dzieci?
- sposób porozumiewania się rodziców,
- zdecydowanie częstsze mycie rąk,
- wyjścia do sklepu w ochronnych, lateksowych rękawiczkach na dłoniach,
- tematy rozmów mamy i taty dotyczące stale przybywającej liczby osób zakażonych na koronawirusa,
- częste oglądane kanałów informacyjnych w telewizji z najświeższymi danymi dotyczącymi epidemii.
Niewątpliwie wielu Polaków odczuwa niepokój przed zakażeniem koronawirusem: martwią się o swoje dzieci, siebie samych oraz dziadków. Ważne, aby tego lęku nie przekazać dzieciom, które widzą w rodzicach autorytet, a w ich ramionach bezpieczną przystań.
Jak dzieci mogą odczuwać obecną sytuację?
- niektóre dzieci będą radosne i podekscytowane z powodu braku zajęć w placówkach, mając czas na zabawy w domu,
- ucieszą się, bo rodzice nie wychodzą do pracy i poświęcają im więcej czasu,
- wrażliwe dzieci mogą odczuwać lęk i strach przed zmianami,
- zamkną się w sobie, bo nie rozumieją i nie wiedzą, co się wokół nich dzieje,
- inne dzieci, mogą czuć się ukarane bo siedzą w domu, rodzice każą im często myć ręce żelem antybakteryjnym lub mydłem i przestrzegają przed dotykaniem twarzy. Zakaz wychodzenia na podwórko lub plac zabaw, który rodzice wprowadzają w dobrej wierze, dla dziecka może oznaczać karę.
- inne mogą się buntować.
Bez względu na osobowość i charakter, wiele dzieci odczuwa lęk, strach i niepewność.
Zamiana codziennej rutyny nie jest łatwa do zaakceptowania również dla najmłodszych. Dzieci z pewnością będą pytać, analizować i wysnuwać wnioski, które są adekwatne do ich wieku. Obowiązkiem rodziców jest zapewnienie poczucia bezpieczeństwa swoim pociechom oraz ochrony przed zakażeniem koronawirusem.
Rozmowa z dzieckiem o koronawirusie będzie wyglądała u każdego zupełnie inaczej. Po pierwsze dlatego, że dzieci w zupełnie inny sposób reagują na zaistniałe zmiany, po drugie zależy to od wieku dziecka i jego dotychczasowej wiedzy o świecie. Rodzice powinni obserwować nie tylko najnowsze doniesienia, ale i sposób zachowania się dziecka. Jeśli pociecha mniej się odzywa i jest smutna, warto zapytać, co się dzieje, co stanowi przyczynę odczuwania takich, a nie innych emocji i jak rodzic może pomóc mu poradzić sobie z nimi.
Odpowiedź pociechy może być zaskakująco banalna: „nie mogę spotkać się z koleżanką i pobawić”. W takiej sytuacji warto wytłumaczyć dziecku, dlaczego nie może często wychodzić na dwór. Ważne, aby wskazać, że nie jest to jego wina, natomiast chęć zapewnienia mu bezpieczeństwa. Można zaproponować wspólne zabawy, rozmowę telefoniczną z koleżanką lub wideo rozmowę za pomocą aplikacji do zdalnej komunikacji.
Na jakie trudne pytania rodzic powinien być przygotowany :
- Czym jest koronawirus?
- Czy mogę się nim zarazić?
- Czy mogę umrzeć z tego powodu?
- Czy babcia i dziadek umrą?
To nie są łatwe kwestie. Warto jednak spróbować nakreślić problem, jaki obecnie ma miejsce, aby dziecko nie czuło się zlekceważone, a jego uczucia bagatelizowane. Ilość przekazywanych informacji powinna być dostosowana do wieku.
By wyjaśnić takie pojęcia, dobre są porównania do znanych dziecku rzeczy i sytuacji. Do wyjaśnienia najmłodszym, czym jest koronawirus, można posłużyć się darmową książeczką pt. „Cześć. Jestem wirus – kuzyn grypy i przeziębienia. Nazywają mnie koronawirus” wersja polska do pobrania na: mamyprojekt.pl, zakładka: koronawirus).
Jak rozmawiać?
- podczas rozmowy należy być pewnym siebie, rzeczowym i szczerym,
- nie można składać dzieciom obietnic, co do których spełnienia sami nie mamy pewności (np. to wszystko się zaraz skończy),
- będąc kłębkiem nerwów rozmowa może odnieść odwrotny skutek niż zamierzony. Dziecko przejmie lęk, który odczuwa mama i tata,
- jeśli rodzic nie zna odpowiedzi na pytanie, lepiej przyznać się do tego podkreślając, że bez względu na okoliczności zadba o jego bezpieczeństwo najlepiej jak potrafi, informacje można zawsze uzupełnić podczas kolejnej rozmowy.
Jak zapewnić dziecku poczucie bezpieczeństwa?
Zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa to także pokazanie, że emocje jakie odczuwa są normalne. Jednocześnie warto zadbać, by dziecko umiało sobie z nimi dobrze poradzić. Można polecić sposoby na radzenie sobie ze strachem, które zwykle stosujemy, pod warunkiem, że są odpowiednie do wieku dziecka, np. słuchanie muzyki, czytanie książek, rysowanie, układanki, wspólne oglądanie filmu czy programu, gry planszowe itp.
Zdecydowanie nie należy sugerować dziecku, że powinno się bać, odczuwać strach i lęk, jeżeli takie uczucia nie pojawiły się u pociechy. Motywowanie strachem do częstego mycia rąk lub niewychodzenia z domu nie jest wskazaną praktyką. Należy traktować te zalecenia jako środek zapobiegawczy chroniący przed zakażeniem. Warto pokazać dziecku, że mimo zagrożenia, można normalnie funkcjonować, jednak zachowując pewne środki ostrożności.
Dzieci zwracając się do rodziców z pytaniami pokazują, że mama i tata są dobrym źródłem informacji. Warto wykorzystać ten gest ze strony dziecka i postarać się o pogłębienie wzajemnych relacji oraz pokazanie, że traktujemy dziecko jak partnera, który ma prawo być poinformowany o obecnej sytuacji. Takie praktyki zaowocują w przyszłości. Dziecko wiedząc, że rodzić nie bagatelizuje jego potrzeb i emocji, będzie chętnie korzystało z porad i wskazówek rodzica, odnośnie innych, ważnych dla niego spraw.
Hanna Kazimierczuk i Monika Gerowska
Pedagodzy i psycholodzy są do państwa dyspozycji. Możecie kontaktować się z nami drogą mailową lub poprzez wiadomości w librusie.
Pedagog Hanna Kazimierczuk pedagog.sp@pzks.edu.pl
Pedagog Dorota Kałuzińska pedagog.ponadpodstawowe@pzks.edu.pl
Psycholog Monika Gerowska m.gerowska.psycholog@pzks.edu.pl
Psycholog Agnieszka Trendel a.trendel.psycholog@pzks.edu.pl
Psycholog Justyna Małas j.malas.psycholog@pzks.edu.pl
Psycholog Barbara Tessar – Staszkiewicz b.tessar-staszkiewicz.psycholog@pzks.edu.pl
